حوزه نوظهور «اقتصاد رفتاری»، تلفيق شيرين و دلچسب از روانشناسی و اقتصاد درباره فرايند انتخاب و تصميمگيری انسانها است. باید بدانید که «ریچارد تِیلِر» نویسندۀ کتابِ حاضر و پدر علم «اقتصاد رفتاری» از «کاسۀ آجیل» به «تلنگر» و سپس به «جایزۀ نوبل اقتصاد 2017» رسیده است. امّا پیش از هر چیز از خودتان بپرسید که «انسانها چه موجوداتی هستند و چگونه تصمیمگیری و انتخاب میکنند؟» و «چگونه میتوان کاری کرد انسانها تصمیمگیری و انتخاب درستی داشته باشند؟». تِیلر در این کتاب میگوید بسیاری از رفتارهای «انسانهای عادی» (سيندرلاها و سيمپسونها) با رفتارهای «انسانهای اقتصادی» (اسپاکها و رباتها) در «اقتصاد متعارف» همخوانی ندارد و «انسانهای عادی» مرتکب سه نوع کجرفتاری ميشوند:
(1) انسانها ظرفيتهای فکری، ذهنی، و زمانی محدودی دارند و برای رفع اين محدوديت به ميانبُرها و خودساختههای ذهنی متوسّل میشوند؛
(2) انسانها در برابر وسوسهها صبر و تحمّل ندارند، حال را به آینده ترجیح میدهند، و فاصلۀ امروز تا فردا را بیش از فاصلۀ فردا تا پسفردا میپندارند؛ و
(3) انسانها به انصاف و مراعات حال ديگران حساسيت دارند و برای مجازات بیانصافها حاضرند از نفعِ خود بگذرند يا به خود ضرر برسانند.
بهعلاوه، «اقتصاد رفتاری» انسانها را به سبب عقلانيت محدود، خويشتنداری محدود، و خودمنفعتی محدود، در معرض سوگيریها و اشتباهات پيشبينیپذير و نيز «آسيبرسانی به خود» ميبيند و با پذيرشِ اصل قيممابی آزادیخواهانه توصيه میکند که با دستکاری در محيطِ انتخابِ انسانها (معماري انتخاب) بايد به آنها تلنگر زده شود تا بلکه تصميمی به نفع خودشان بگيرند (عقلانيت کامل). بدينسان، خطِّ فکری «اقتصاد رفتاری» در نُه مفهوم خلاصه میشود: «عقلانيت کامل»، «عقلانيت محدود»، «خويشتنداری محدود»، «خودمنفعتی محدود»، «ميانبرها»، «سوگيریها»، «قيممآبی آزادیخواهانه»، «تلنگر»، و «معماری انتخاب».
Misbehaving: The Making of Behavioral Economics